zondag 20 november 2016

11 : Romaanse architectuur

Saint-Martin - Chapaize
Dit deel van Bourgogne staat bekend om zijn overdaad aan Romaanse kerken. Het feit dat sinds de hoge middeleeuwen Cluny één van de meest prestigieuze kloosterorden huisvestte is daar ongetwijfeld debet aan. De invloed van Cluny reikte overigens tot ver buiten Bourgogne; Cluniacenzer kloosters zijn te vinden tot in Engeland. Hoewel er door heel Saône-et-Loire legio plaatsen zijn met een bordje “Site Clunisien” zijn er ook een aantal kerken en abdijen die min of meer onafhankelijk van Cluny waren.
Ik zal hieronder een zéér beknopt overzicht proberen te geven van wat er hier zoal aan romaanse architectuur te zien valt.
De Saint-Philibert abdij in Tournus bijvoorbeeld, is een schoolvoorbeeld van Bourgondische romaanse bouwkunst. De kerk heeft een interessante crypte, en in de kooromgang bevinden zich een aantal twaalfde-eeuwse mozaïeken. Van het oorspronkelijke klooster zijn de provisieruimte, het refectorium en de kruisgang nog in tact. De gevels van de kerk hebben karakteristieke Lombardische versieringen.
Eenvoudiger, maar niet minder indrukwekkend is de kerk in het dorpje Chapaize (Saint-Martin). Net als in Tournus wordt het dak van de kerk geschraagd door zware kolommen deels uitgevoerd in kleine stukken natuursteen, die de indruk wekken bakstenen te zijn.

Transept - Cluny III
Een aantal andere kerken hier in de buurt die een bezoek zeker waard zijn, zijn te vinden in o.a. Saint-Hippolyte, Malay, Ameugny, Brancion, Chazelle en Lys (Chissey-lès-Mâcon). Dit is een min of meer willekeurige greep. In een aantal kerken hier in de buurt hangen kaarten met diverse romaanse kerkenroutes.
Een ander niet te missen kerkje is de Chapelle des Moines in Berzé-la-Ville. Dit kapelletje, gesticht door Saint-Hughes, één van de abten van Cluny (1049-1109), is niet zozeer de moeite waard vanwege de architectuur maar wel vanwege de bijzonder goed in tact gebleven fresco’s. Het koor is van onder tot boven beschilderd en in de gang naar de kapel is in een kort filmpje te zien hoe fresco’s worden gemaakt. Voor een kleine bloemlezing uit de kerken in de directe omgeving, klik hier.

Maquette van Cluny III
In dit overzicht mag de abdij van Cluny zelf natuurlijk niet ontbreken. In 910 stichtte Willem de Vrome van Aquitaine de abdij van Saints-Pierre et Paul. Tussen 1088 en 1130 werd op de resten van een Karolingische resp. een vroeg-romaanse kerk, de Maior Ecclesia gebouwd. De abdijkerk was de grootste Christelijke kerk van Europa tot de bouw van de Sint-Pieter in Rome. Tijdens en kort na de Franse revolutie werd de kerk bijna letterlijk steen voor steen afgebroken en verkocht. Alleen de zuidelijke arm van het dwarsschip staat er nog in volle glorie. Een rondleiding langs de resten van de kerk geeft toch nog een goed beeld van hoe groot de kerk ooit was, en een spectaculaire 3D-film laat zien hoe de kerk er heeft uitgezien en hoe er door de bouwmeesters gebruik werd gemaakt van het zonlicht om de kerk te verlichten.
Van de abdij staan ook nog een aantal bijgebouwen overeind, zoals de stallen, de provisieruimte en meelzolder (hier worden een aantal kapitelen uit het koor van Cluny III tentoongesteld) en het paleis van Paus Gelasius.
In het stadje zelf tenslotte zijn naast een gotische (Notre-Dame) en een romaanse kerk (Saint-Marcel) ook een aantal romaanse (en soms gotische) huizen te vinden. Enkele van deze huizen hebben de voor Cluny karakteristieke Claire-Voies, rijkversierde wandopeningen bestaande uit een aantal traveeën gescheiden door kolommen.

Perrecy-les-Forges
Deze opsomming is uiteraard maar zeer summier. Voor wie een goed en redelijk compleet overzicht wil krijgen van de romaanse bouwkunst in Bourgondië, is de website "Le site sur l'Art Roman en Bourgogne" (in het Frans) zeker aan te raden. Ik liep er stom toevallig tegenaan, en de site bevat een schat aan foto's en historische informatie over alles wat met romaanse bouwkunst te maken heeft.
Voor wie interesse heeft in een geïllustreerde, in het Nederlands vertaalde  versie van het glossaire uit bovenstaande site kan hier terecht.
Daarnaast houd ik zelf ook nog een blog bij over wat minder bekende kerken (of resten daarvan) in Saône-et-Loire. Die blog wordt af en toe uitgebreid met een nieuwe "vondst".

De romaanse kerken in Saône-et-Loire
En tenslotte is er sinds kort ook een interactieve landkaart beschikbaar, waar (bijna) alle romaanse kerken in het département 71 op staan aangegeven. De kaart bevat zelf ook een link naar een beschrijving van hoe de kaart is opgezet en gebruikt kan worden, en heeft bovendien links naar interactieve kaarten van de aangrenzende departementen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten